Antalya’da Yörük kültürünün bir geleneği olan ve tarihi, yüz yıllar öncesine dayanan keçi kıl kırkımı gelenekleri günümüzde hala yaşatılıyor. Toros Dağlarındaki yaylalarda kurdukları çadırlarda yaşayan Yörükler, geçim kaynağı keçilerini merasim havasında kırkıyor.
Selçuklular devrinde Türkmen, Osmanlı devrinde ise Yörük olarak bilinen Toros dağlarındaki göçerler, şiddetli ömür kaidelerine karşın kültürlerini yaşatmaya çalışıyor. Aşçı kümesi da koyunun birini keserek, odun ateşinde kara tencerede kavurma yapıyor. Şölen havasında geçen kırkımın akabinde topluca yemek yeniyor.
“Önce keçiler ahıra katılıyor”
Otlanıp obaya gelen keçiler ahıra katılıyor. Yaylaya yardım için gelen akrabalar ve kardeşlerin her biri misyon kısmı yaparak herkes o işi yapıyor. Bir taraftan ise bayanlar tarafından keçilerin sütleri teker teker sağılıyor. Sütleri sağılan keçiler ise keçilerin ahırından dışarı çıkarılıp bir kişi tarafından boynuzlarından tutuluyor. Kıllar ise özel makaslarla ustalıkla tek tek kıl kırkımı yapılıyor.
“Sağım sonrası oğlaklar anneleri ile buluşturuluyor”
Kıl keçilerinin süt sağımından sonra tekrar ahırda kapalı bulunan keçilerin yavruları oğlaklar salınarak anneleri ile buluşturulup annelerinden süt emiyor. Oğlakların anneleri ile buluşturulması ve oğlakların annelerini arayıp bularak süt emmeleri ise enteresan manzaralara sahne oluyor.
“Sabah başlayan serüven akşam saatlerinde bitiyor”
Kıl kesme serüveni sabah saatlerinde başlayıp akşam saatlerine kadar sürüyor. Kıl kırkma serüveninin akabinde ise obanın bahçesine yakılan ateşte kara tencerede pişirilen kavurma tenceresi ateşten indiriliyor. Korlarda et sırımları pişiriliyor. Kurulan yer sofrasının akabinde ise daima birlikte etler yenilerek günün yorgunluğu çıkarılıyor. Herkes bir biri ile vedalaşıp obadan ayrılıyor.
Akseki’den Yarpuz Yaylasına çıkan Yörüklerden 63 yaşındaki Bayram Yüksel, her yıl mayıs ayı sonlarında yaylalara çıktıklarını, atalarından kalan kıl keçisi yetiştirme geleneğini yaşatmaya çalıştıklarını, keçilerin ve koyunların kıllarını Ağustos ayında kırktıklarını ve Eylül ayı sonunda ise yayladan dönüşlerinin başlayacağını söyledi.
Akseki’den Yarpuz Yaylasında hayvancılık yapan akrabaları Bayram Yüksel’e eşi ve çocuklarıyla kıl kırkımı için yardıma gelen Fatma Kara, akrabalarının yanına keçilerin kıl kırkımı için geldiklerini söyledi. Keçilerin serinlemesi için her yaz yaylaya gelerek yardım ettiklerini anlatan Kara, “Kırkımdan evvel kuzu kestik, kırkım bitince ise daima birlikte sofra kurup etleri birlikte yiyoruz. Sonra vedalaşıp tekrar konutumuza dönüyoruz” diye konuşan Kara kıl kesim serüvenini ise şöyle anlattı.
“Önce keçilerin süt sağımını yapıyoruz. Sağımın akabinde ise keçilerin kıllarını kesmeye başlıyoruz. Sağdığımız sütü peynir yapıyoruz. Keçi peynirinin sütü şifadır, doğaldır. Keçi peyniri, keçi sütü daha makbuldür. Neden keçilerin kıllarını kırkıyoruz derseniz, keçiler tüy değiştirir. Hayvanın serinlemesi için, dağdaki pıtrak dediğimiz dikenli bitki keçilerin kıllarına yapışıyor. Haliyle hayvanlar rahatsız oluyorlar. Onun için her yıl bu geleneği sürdürüyoruz. Kıl kesitini merasim üzere olur. Hısım akraba daima birlikte obaya geliyoruz ve keçilerin kıllarını kırkıyoruz. Burada sohbet, muhabbet içinde kırkıyoruz. Birde keçi yahut kuzu kesiyoruz. En sonunda yemeğimizi yiyerek vedalaşıp herkes meskenine dönüyor” diye konuştu.
Yaylaya çıkan Bayram Yüksel’in yeğeni Murat İtimat, “Manavgat ilçesinden Yarpuz Yaylasında bulunan dayımın yanına geldim. Dayım yaz aylarında hayvanlarını otlatmak için yaylaya çıkıyor. Kendisi eşi ile birlikte hayvancılık yapıyor. Her yıl bir sefer keçilerin kıllarını kırkmaya geliyoruz. Onun haricinde tekrar her ay dayımın yanına yardım etmeye geliyoruz. Hem gerilim atıyoruz. Burada hayvanların kıllarını eğlenceli halde kırkıyoruz. Gün sonunda ise tekrar Manavgat’a dönüyoruz” dedi.
Kıl kesim işi yapan Mehmet Kara, “Yarpuz Yaylasında yaz aylarında hayvanlarını otlatmaya gelen akrabamıza kıl kırkmak için yardıma geliyoruz. Kendisine her yıl keçilerin kıllarının kırkılması için kesinlikle geldiklerini söyleyen Kara, “Kıl keçileri ve koyunların kıllarını her yıl kesinlikle yapmak zorundayız. Keçiler pak olsun, bit pire barındırmasın diye kırkma işini gerçekleştiriyoruz. Bir keçinin kılının kırkımı 10-15 dakika sürer. Çobanlar bu mesleği devamlı götürüyor. Kıl keçisinde kırkım olmazsa olmaz. Kesinlikle yapılmalıdır” halinde konuştu.
Anlık Sivas Haber
