Böbrek taşı hastalığı, şiddetli ağrılara ve ömür kalitesinde bariz düşüşe neden olan yaygın bir sıhhat sıkıntısıdır. Anadolu’nun birtakım bölgelerinde uzun yıllardır kullanılan gilaburu (Viburnum opulus), klasik tıpta “böbreğin süpürgesi” olarak anılmaktadır. Dr. Ziypak, bu bitkinin çağdaş tedavilerle birlikte destekleyici olarak kullanım potansiyelini kıymetlendirdi.
BHT CLINIC İstanbul Tema Hastanesi’nden Üroloji Uzmanı Dr. Tevfik Ziypak, “Gilaburu, bilhassa Kayseri etrafında sonbaharda toplanan kırmızı meyveleriyle bilinir. Yöre halkı bu meyveleri fermente ederek suyunu içmektedir” dedi. Buruk tadının, tesirinin bir işareti olarak kabul edildiğini belirten Dr. Ziypak, gilaburunun geleneksel kullanımının hala birçok konutta sürdüğünü tabir etti.
Güçlü içerik: Vitaminler, asitler ve aktif bileşikler
“Bu meyvenin içeriğinde yüksek ölçüde C vitamini, potasyum, malik asit, sitrik asit ve polifenoller bulunur. Ayrıyeten, düz kasları gevşetici tesiriyle bilinen “skopoletin” isimli bir bileşiğe de sahiptir. Bu özelliğin, taşın üreter içinde daha rahat ilerlemesini sağlayabileceği düşünülmektedir” diyen Dr. Ziypak’a göre, bu biyolojik tesirler, gilaburunun taş tedavisinde rol oynamasını mümkün kılabilir.
Dr. Ziypak, gilaburunun halk ortasında uzun yıllardır “doğal taş ilacı” olarak kullanıldığını belirtti. Dr. Ziypak, “Ancak geleneksel müşahedeler bilimsel datalarla desteklenmedikçe, çağdaş tıpta tek başına bir tedavi olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Tekrar de, bu müşahedeler araştırmalar için kıymetli ipuçları sunabilir” dedi.
Yüzde 82 oranında taş düşürme başarısı elde edildi
Bilimsel olarak bakıldığında, gilaburu üzerine yapılmış birinci çalışmalar umut verici sonuçlar ortaya koymuştur. 2019 yılında 103 hastayla gerçekleştirilen bir araştırmada, 10 mm’den küçük distal üreter taşı olan bireylerde, gilaburu ekstresi verilen kümede yüzde 82 oranında taş düşürme başarısı elde edilmiştir. Denetim kümesinde ise bu oran yüzde 66’dır. Dr. Ziypak, ayrıca bu çalışmada taş düşürme mühletinin de 14 günden 9 güne düştüğünü söyledi.
2021’de yapılan öbür bir çalışmada gilaburu ekstresi, tamsulosin isimli alfa-bloker ilaçla karşılaştırılmıştır. Bulgulara nazaran iki küme ortasında manalı fark bulunmamıştır. Bu da, birtakım hastalarda gilaburunun farmakolojik tedaviler kadar tesirli olabileceğini düşündürmektedir. Lakin Dr. Ziypak, bu sonuçların şimdi kılavuzlara girecek kadar güçlü ispat oluşturmadığını vurguladı.
Nasıl tesir gösteriyor
Gilaburunun olası tesirleri iki temel sistemle açıklanabilir. Birincisi, antispazmodik tesiriyle üreter kaslarını gevşeterek taşın daha kolay ilerlemesini sağlamasıdır. İkincisi ise içerdiği sitrat sayesinde idrarda kalsiyum kristallerinin oluşumunu önleyebilmesidir. Dr. Ziypak’a göre ikinci düzenek, hayvan ve laboratuvar çalışmalarında desteklense de insanlarda daha fazla dataya muhtaçlık vardır.
Dr. Ziypak, Avrupa Üroloji Derneği (EAU) ve Amerikan Üroloji Derneği (AUA) üzere memleketler arası rehberlerde gilaburunun yer almadığını belirtti. Bunun en önemli nedeni, kâfi büyüklükte, denetimli ve standardize eserlerle yapılmış klinik çalışmaların şimdi bulunmamasıdır.
Gilaburu, asidik yapısı nedeniyle bilhassa mide rahatsızlığı olan bireylerde reflü ya da gastrit üzere semptomları tetikleyebilir. Şeker eklenmiş eserler, diyabet hastaları için risk oluşturabilir. Bu yüzden Dr. Ziypak, gilaburunun mutlaka doktor gözetiminde ve mevcut tedavilerle birlikte, tamamlayıcı olarak kullanılmasını öneriyor.
“Destekleyici fakat tek başına yetersiz”
Sonuç olarak gilaburu, bilimsel olarak potansiyel vaat eden bir bitkidir. Küçük boyutlu distal üreter taşlarında destekleyici olarak düşünülebilir. Fakat tesirinin bireyden şahsa değişebileceği ve şu an için çağdaş tedavilerin yerini alamayacağı unutulmamalıdır. Dr. Ziypak, bu bitkinin gelecekte yapılacak geniş kapsamlı çalışmalarla daha net bir yer edinebileceğini tabir etti.
Anlık Sivas Haber
