Hangi basın kartlarının geçerli olduğunun netleştirilmesi ve bu sayede uydurma basın kartı kullanımı üzere suiistimallerin önüne geçilmesi hedefiyle Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı Erzincan Bölge Müdürlüğü tarafından, basın kartının gerçek halde bilinmesi ve uygulanması emeliyle hazırlanan bilgi notu kamu kurumlarına gönderildi.
Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı Erzincan Bölge Müdürlüğü tarafından, gazetecilerin özgürce haber yapabilmesi, kamuya açık alanlarda müsaade almaksızın imaj ve ses kaydı alabilmesi, kamunun sunduğu hizmetlerden indirimli yahut fiyatsız olarak yararlanabilmesi ile ilgili hakların, kamu kurum ve kuruluşlarınca yanlışsız biçimde bilinmesi ve uygulanması hedefiyle bir bilgi notu hazırlandı.
Ayrıca, hangi basın kartlarının geçerli olduğunun netleştirilmesi ve bu sayede uydurma basın kartı kullanımı üzere suiistimallerin önüne geçilmesi de kelam konusu çalışmanın gayeleri ortasında yer almakta. “Basın Kartı ve Basın Trafik Kartının Gazetecilere Sağladığı Haklar” başlıklı bilgi notu Erzincan’daki kamu kurumlarına gönderildi.
“Basın kartı ve basın trafik kartının gazetecilere sağladığı haklarla ilgili bilgi notu”
1. Resmi gazeteci olarak tanınma;
Basın kartı, gazetecilere kamu kurumları nezdinde resmi gazeteci statüsü sağlar. Bu statü, kamuya açık toplantı, aktiflik, röportaj ve resmî merasimlerde mesleksel vazifelerini çarçabuk yürütmelerini sağlar.
Basın kartlarının niteliği basın kartları, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığınca verilen ve tüm resmi ve özel kuruluşlar tarafından kabul edilecek resmî nitelikte bir kimlik dokümanıdır.
2. Saklılık kuralı olmayan toplantılara katılma hakkı;
Gazeteciler, saklı olmayan toplantılara yahut resmî açıklamalara serbestçe katılabilir.
3.Toplu taşımadan fiyatsız yararlanma hakkı;
Basın kartı sahipleri, belediyeler ve vilayet özel yönetimlerince yürütülen kent içi toplu taşıma hizmetlerinden fiyatsız olarak yararlanabilirler.
4. Müze, merasim yeri, stant ve stadyumlara fiyatsız giriş hakkı;
Resmi basın kartı sahibi gazeteciler, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müze ve ören yerlerine fiyatsız giriş hakkına sahiptir. Bu hak, gazetecilerin misyonlarını yerine getirirken kamu faydasına bilgi edinmelerini ve haber yapmalarını kolaylaştırmak maksadıyla tanınmıştır.
5. PTT süreçlerinde öncelik ve süreç kolaylığı;
Resmi basın kartı sahibi gazetecilere, PTT şubelerinde süreç sırasında öncelik ve kolaylık sağlanabilmektedir. Bu ayrıcalık, kamu hizmetlerinde gazetecilerin haberleşme ve doküman gönderme üzere mesleksel muhtaçlıklarını süratli biçimde karşılamalarını amaçlamaktadır.
6. TCDD hizmetlerinden indirimli yararlanma;
Resmi basın kartı sahibi gazeteciler, TCDD Nakliyecilik A.Ş. tarafından sunulan kimi yolcu taşıma hizmetlerinden muhakkak oranlarda indirimli olarak yararlanabilmektedirler. Bu ayrıcalık, basın mensuplarının görevlerini yerine getirirken ulaşım ihtiyaçlarını daha uygun koşullarda karşılayabilmeleri maksadıyla tanınmıştır.
7. Basın trafik kartı ile trafikte ayrıcalık;
T.C. Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı tarafından verilen Basın Trafik Kartı, misyonlu basın mensuplarına kimi trafik uygulamalarında kolaylık ve ayrıcalıklar sağlamaktadır. Bu ayrıcalıklar ortasında, vazife anında geçiş üstünlüğü değerlendirmesi, duraklama ve kısa müddetli park kolaylıkları üzere uygulamalar yer almaktadır. Uygulama, kamu sistemini aksatmamak ve haber alma özgürlüğünü teminat altına almak hedefiyle, denetimli formda yürütülmektedir.
Yasal dayanak:
Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Dairesi Başkanlığı Uygulama Talimatları Basın Kartı Yönetmeliği
8. Silah ruhsatı alımında kolaylık;
Görevleri gereği vakit zaman tehdit altında çalışabilen basın mensuplarına, silah ruhsatı müracaatlarında birtakım kolaylıklar ve öncelikler tanınmaktadır. Bilhassa resmî basın kartı sahibi olan gazeteciler, can güvenliği riski taşıyan misyonlarda bulunduklarını belgeledikleri takdirde, taşıma ruhsatı müracaatında öncelikli ve kolaylaştırılmış bir kıymetlendirme sürecinden yararlanabilirler.
9. Fiilî hizmet müddeti artırımı (yıpranma payı);
Resmî basın kartı sahibi gazetecilere, 5510 sayılı Kanun kapsamında Fiilî Hizmet Mühleti Artırımı (FHSZ) uygulanmaktadır. Bu kapsamda, basın kartı ile çalışan gazetecilerin her 360 gün fiilî çalışması karşılığında emekliliklerine 90 gün mühlet eklenmektedir. Bu uygulama, gazetecilik mesleğinin riskli, ağır ve yıpratıcı tabiatı göz önünde bulundurularak hayata geçirilmiştir.
10. Hizmet damgalı (gri) pasaport
Resmî görevlendirme ile yurt dışına gönderilen ve kamu hizmeti ifa eden gazeteciler, Hizmet Damgalı Pasaport (Gri Pasaport) alma hakkına sahip olabilirler. Bu tıp pasaportlar, kamu kurumları tarafından yurt dışında süreksiz görevlendirilen bireylere verilmektedir. Gazeteciler de, devlet ismine yürütülen faaliyetlerde vazife aldıklarını belgelemeleri hâlinde bu haktan yararlanabilirler.
11. Memleketler arası akreditasyon ve yurt dışı misyonlar;
Resmî basın kartı sahibi gazeteciler, misyonları kapsamında yurt dışında haber yapma hakkına sahiptir. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, yurt dışında görev yapacak Türk basın mensuplarının akreditasyon süreçleri, yabancı ülkelere giriş müsaadeleri, resmî toplantılara erişim ve diplomatik misyonlar nezdindeki süreçleri üzere mevzularda kolaylaştırıcı rol üstlenebilir.
12. Daima Basın Kartı hakkı;
Sürekli Basın Kartı, gazetecilik mesleğini uzun mühlet kesintisiz olarak sürdüren basın mensuplarına verilen, süresiz geçerliliğe sahip bir kart tipidir. Bu kart sayesinde gazeteciler, iş akdi sona ermesi, kurum değişikliği yahut süreksiz mesleksel orta üzere durumlarda basın kartı haklarını kaybetmeden kullanmaya devam edebilirler.
13. Gazetecilerin kamuya açık alanlarda çekim yapma hürriyeti;
Basın mensuplarının kamuya açık alanlarda imaj ve ses kaydı alma hakkı vardır. Bu hak anayasal bir hak olup kolluk kuvvetlerinin bu noktada basın mensuplarına çekim yapması konusunda müdahale etmemeleri gerekmektedir.
Yasal destek:
Anayasa m. 28/1: “Basın hürdür, sansür edilemez…” kararıyla basının özgürce çalışması teminat altına alınmış, müsaade ve mali teminat kaideleri öngörülmemiştir.
Anayasa m. 10 ve m. 13: Temel haklar lakin kanunla sınırlanabilir. Söz özgürlüğü ve haber alma haklarının yürütme düzenlemeleriyle kısıtlanması Anayasa’ya alışılmamıştır.
Danıştay 10. Dairesi, 2023/9018 sayılı ve misal diğer kararlarında, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün polis müdahalesi sırasında ses ve manzara kaydı alınmasını yasaklayan genelgesini iptal etmiştir. Kararda, genelgenin tabir özgürlüğünü, basın ve haber alma hakkını kısıtladığı ve bu düzenlemenin yasal desteği olmadan yürütme tarafından konulamayacağı belirtilmiştir.
Aynı içeriği taşıyan evvelki misal genelgeler de Danıştay tarafından iptal edilmiş; bu kararlarda da Anayasa m. 13 temel alınmıştır.
Anlık Sivas Haber
