Develi ilçesine bağlı Zile Mahallesinde yaşayan 81 yaşındaki Sabire Özkan’a ilişkin tarihi konak da ’parçalı bohça’ geleneği yaşatılmaya çalışılıyor.
Atık kumaş modüllerini birleştirerek unutulmaya yüz tutan bu kültürü Fransız Elizabet Strub Madzar öncülüğünde bir ortaya gelen Sabire Özkan, Melek Genç, Ayşe Karabaş, Aslı İçerliler yaşatmaya çalışıyor. Kurulan bu dostluk kümesi tıpkı vakitte hem sanatsal faaliyetleri yürütürken hem de kültürümüze katkı sunuyor. Elizabet Strub Madzar; “Patchwork tekniğini araştırmaya başladım. Anadolu’da bu tekniğin nasıl kullanıldığını araştırdım. Anadolu’da patchworke yamalı bohça, kuriş, kırkpare, kadınbeğendi denildiğini öğrendim. Anadolu’daki eski, antika kumaşları nasıl değerlendirebilirim diye düşünmeye başladım. Aile yadigârı olan kumaşları beşerler atamıyor da satamıyor da. Antikalar ortasından âlâ durumda olan, yıpranmamış kumaşlar çıkıyor. Uygun olan yıpranmamış kumaşlardan ne yapabiliriz diye düşündüm. Yıpranmış kumaşların âlâ taraflarını kullanarak, insanların kullanabileceği hale sokmak istedim. Kültür, sanat, arkeolojinin bendeki değişik yansımalarını söz ederek dizaynlarımı oluşturdum. Kendi gözümle kumaşları kullanarak yamalı bohçalar ürettim. Bu türlü bir yola çıktım. İngilizcesi patchwork ve Türkiye’de unutulduğu, Avrupa’dan Türkiye’ye geldiği için beşerler yeni bir şey sanıyor. Aslında Anadolu’da yaşayan bir halk sanatı bu. Kendime bir küme kurdum. 16 bireyiz. Grubumun ismi Hayat Ağacı. İşlemelerde, oymalarda hayat ağacı Anadolu’da en çok kullanılan motif. Onlar bana hakikaten bağlılar. Birlikte çalışıyoruz ve stantlar hazırlıyoruz. Örneğin bir yatak örtüsünü 9 ayda çıkarıyoruz. Antikacılardan kumaş topluyoruz. O kumaşları birlikte kıymetlendiriyoruz. Dikiyoruz ve üretiyoruz. İnsanların elinde kalmış, anneannesinden yadigar kumaşlar oluyor. Biz farklılaştırıyoruz. Torunu tarafından anneannesinin kumaşı çeyize konulabiliyor. Maksat kültürü yaşatmak. Türkiye’yi tanıtmak. Yalnızca kumaşları birleştirip bir şeyler oluşturmak istemiyoruz. Bizim yaptıklarımız ileti ve semboller de içeriyor. Stantlarda de iletiler ve semboller insanlara çok hoş geçiyor. Yapılanlar kendi konutlarımızda de kullanılabiliyor lakin satış yok. Osmanlı ve Anadolu sanatı çok derin. Ömrümüz yetmez yapmaya. Bu nedenle her sene bir temayla çalışıyoruz. Selçuklu’daki 8 köşeli yıldızlar, Fatma Ana’nın eli, kandiller, alemler yapıyoruz. Herkes kendine nazaran motifleri yapıyor. Rastgele bir modül eksilirse stantta bütünlük kurulamaz. Bu motiflerle sınırlar, panolar, kaftanlar hazırlıyoruz. Anadolu’da bohçalar vardır. Bunlar genelde 5 kareden oluşur. Yanları da dikdörtgendir. Bunlara baktığınızda yalnızca bohça olarak görebilirsiniz. Aslında hepsinin bir manası var. 5 köşesi olması İslam’ın beş koşuludur, öbür yanlar kuzeyi, güneyi gösterir, ortası da Kabe’yi anlatıyor” diye konuştu.
Parçalı bohça nedir?
Parçalı bohça; kırk modülden yüz modülden oluşan seccadeler, bohçalar, yatak örtüleri, yüklük örtüleri, tavan süslemeleri, aynalıklar, çeşitli işlemeler, havlular, harem kültürü, padişahların iç yeleklerine varıncaya kadar birçok bedelli yapıtı ortaya çıkaran Anadolu bayanlarının yüz yıllardan beri uyguladıkları, Türkiye ve dünya kültürüne kazandırdıkları atıkların geri dönüşüm projesidir. Son yıllarda el işlemeciliği ve yamalık yapmadaki zarafet yavaş yavaş unutulmaya başladı. Lakin Avrupalılar ve Amerikalılar bu geleneğin üzerinde çalışarak ve geliştirerek ismini de değiştirip dünyaya yine pazarlamaya başladılar ve ismine ’patchwork’ dediler.
Anlık Sivas Haber
