Rize’nin Pazar ilçesinde, 50 yıldır hayvancılıkla uğraşan geleneksel bir ailede dünyaya gelen ve doğup büyüdüğü bölgenin zengin doğa ve kültür mirasını yakından tanıyan Hikmet Haberal, genç yaşlardan itibaren bölgenin eşsiz güzelliklerine ve potansiyeline büyük ilgi duymuştur. 25 yıl boyunca Kaçkar Dağlarının eteklerinde çobanlık yaparak, bölgenin doğal yaşamını, ekosistemini ve yayla kültürünü içselleştirmiştir. Akademik kariyerine adım atmadan önce, bu tecrübesi ona doğal çevreyle kurduğu güçlü bağ ve bölgenin doğal kaynaklarının korunması konusunda derin bir farkındalık kazandırmıştır. Kastamonu Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olarak göreve başlamadan önce, bölgenin turizm potansiyelini ortaya çıkarmak ve sürdürülebilir turizm gelişimine katkı sağlamak amacıyla kapsamlı çalışmalar yürütmektedir.
Hikmet Haberal, Karadeniz bölgesinde turizm ve yayla kültürünün gelişimi adına yaptığı çalışmalarla tanınıyor. Trabzon, Gümüşhane, Rize ve Artvin gibi illerin tabiat turizmi master planlarını hazırlayarak bölgedeki doğal ve kültürel değerlerin turizme kazandırılması için önemli adımlar atmıştır. Ayrıca, Kastamonu Üniversitesi’nde göreve başladıktan sonra, toplamda 176 farklı faaliyete imza atarak bölgenin turizm potansiyelini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Batı Karadeniz ile Orta Karadeniz bölgelerini kapsayan Paflagonya Rotası üzerinde yürüttüğü çalışmalar, bölgenin tarihi ve doğal güzelliklerini bir araya getirerek, Lidya ve Frigya yollarına alternatif yeni turizm rotaları oluşturmayı hedeflemektedir.
Kaçkarların Çobanı: Bir Takma Ad ve Hayat Hikayesi
Çocukluğundan beri dağların ve yaylaların içinde büyüyen Haberal, kendisini sıkça “Kaçkarların Çobanı” olarak tanımlıyor. “Bu lakap bana, bölgedeki doğa ve yayla yaşamına olan yakınlığım nedeniyle takıldı,” diyen Haberal, gençlik yıllarında dağlarda keçi otlatıp, doğal güzelliklere olan tutkusunu pekiştirmiştir. O, dağ keçileri gibi rotalar kat ederek, bölgenin envanterini çıkarıp, çeşitli kitaplar kaleme almış ve dağların en iyi kılavuzu olmuştur. Özellikle buzullarla çevrili göllerin etrafında, Türkiye’nin çeşitli illerinden ve yurtdışından gelen doğa severlere rehberlik yapmış, bölgenin doğal ve kültürel zenginliklerini yakından tanımaya devam etmektedir. “Bana bu lakap, benim hayatımın ve mesleğim olan çobanlığın bir simgesi haline geldi,” diyerek gururla bahsetmektedir. Bu lakap, onun bölgeye ve doğa sevgisine olan bağlılığını yansıtmaktadır.
Yayla Kültürü ve Sürdürülebilir Turizm Çalışmaları
Gazi Üniversitesi’nde yüksek lisansını “Yaylacılık Kültürü ve Yayla Turizmi” alanında tamamlayan Haberal, bu alanda önemli bir akademik birikim elde etmiştir. Çalışmalarını, bölgenin yayla kültürünü ve turizm potansiyelini belgelemek amacıyla çeşitli kitaplar ve makaleler yazarak sürdürüyor. İlk kitabını, Trabzon’dan başlayıp Artvin’e kadar olan yayla kültürü ve yayla turizmi temalarını içeren “Yayla Kültürü ve Yayla Turizm” adlı eserini yayımlamıştır. Bu kitap, bölgenin zengin yayla yaşamını ve turizm imkanlarını detaylandırmaktadır.
Haberal, Cumhurbaşkanlığı’nın 81 ilde başlattığı seferberlik kapsamında, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Tabiat Turizmi Master Planını hazırlamış ve bölgenin doğal ve kültürel kaynaklarını ortaya çıkarmak adına önemli çalışmalar yapmıştır. Gümüşhane’den başlayıp Artvin ve Trabzon’a kadar uzanan bu plan, bölgedeki potansiyeli ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtmayı amaçlamaktadır. Kastamonu Üniversitesi’nde ihtisaslaşmış bir akademik birim olarak, 2018 yılında göreve başlayan Haberal, sahada yaptığı çalışmalarla bölgenin turizm altyapısına katkı sağlamaktadır.
İlçe ilçe gezerek, Araç’ta tematik yayla yürüyüş rotaları oluşturan Haberal, aynı zamanda Araç Yayla Kış Festivali’nin ilk organizasyonunu gerçekleştirerek bölgeye turizm hareketi kazandırmıştır. Ayrıca, Ağlı Kızak Yarışları’nı yeniden hayata geçirerek, bölgenin kış turizmine katkı sağlamaktadır. Doğa sporları ve macera turizmi alanında çeşitli projeler yürüten Haberal, Sakarya Dağcılık Kulübü ile birlikte Araç yaylalarından başlayıp, il merkezleri ve mağaralara uzanan rotalar belirlemiş ve bu rotalar doğrultusunda çeşitli etkinlikler düzenlemiştir. Her ay bir ilçede düzenlenen “Tabiat Kampı” ve “Doğada Yaşam Becerileri” kamplarıyla, öğrencilerin doğa ile iç içe yaşam deneyimleri kazanmalarını sağlamaktadır.
Alternatif ve Çok Boyutlu Turizm Rotaları Geliştiriyor
Şu anda yürüttüğü Paflagonya Rotası’nın bölgedeki bilimsel çalışmalarını detaylandıran Haberal, “Bartın’dan başlayıp Sinop’a kadar olan bölgeyi tamamen haritaladık ve makale aşamasına getirdik,” diyerek, bölgenin tarihsel ve doğal zenginliklerini ön plana çıkarmaktadır. Amacı, Türkiye’de ve dünyada doğa tutkunlarına yeni rotalar sunmak ve bölgenin tarihsel yol güzergahlarını turizme kazandırmaktır. Zonguldak, Bartın, Karabük, Sinop, Çankırı ve Kastamonu gibi illerdeki jeopark alanlarını tespit eden ve envantere alan Haberal, bu değerleri ilgili kurumlara teslim etmektedir. Antik kentler, kaya mezarları ve kanyonlar gibi birçok tarihi ve doğal envanteri kayıt altına almış, bölgenin turizme kazandırılması için çalışmalarını sürdürüyor. Kendisi arkeolog veya botanikçi olmasa da, bölgedeki envanterleri tanıma ve kaydetme konusunda büyük bir birikime sahiptir. Bu çalışmaların ilerleyen aşamalarında uzman kişilerle işbirliği yapmayı arzulamaktadır.
Ilgaz Dağını Dört Mevsim Turizme Açma Hedefi
Kastamonu’nun eşsiz doğal ve tarihi zenginliklerini koruyarak, sürdürülebilir turizm projeleriyle bölgeyi kalkındırmayı amaçlayan Haberal, özellikle Ilgaz Dağı’nın dört mevsim aktif hale getirilmesi konusunda çalışmalar yapmaktadır. Ilgaz Dağı ve Küre Dağları Milli Parkları ile tarihi İstiklal Yolu Milli Parkı gibi önemli doğal alanlara sahip olan Kastamonu’nun, bölgenin turizm potansiyelini tam anlamıyla kullanması gerektiğine inanmaktadır. Yaz aylarında bile Ilgaz Dağı’na ulaşımda sorunlar yaşanmakta ve bölge turizme yeterince kazandırılamamaktadır. Haberal, bu durumu değiştirmek ve Ilgaz’ı yıl boyunca canlı tutmak için projeler geliştirmektedir.
Yazdığı Kitaplar ve Akademik Çalışmalar
Şu ana kadar toplamda 7 kitap yazmış olan Haberal, bunların 3’ünün üniversitelerde ders kitabı olarak kullanıldığını belirtmektedir. “Tabiat Turizmi” adlı kitabım, üniversitelerde temel ders kitabı olarak okutuluyor,” diyerek, akademik çalışmalarını ve yazdığı eserlerin eğitimdeki yerini anlatmıştır. Ayrıca, eko turizm, kırsal turizm, yayla turizmi ve doğa turizmi gibi konularda kitaplar kaleme alan Haberal, bölge ve ülke turizmine katkı sağlayacak projeleri devam ettirmektedir. Her zaman desteklerini esirgemeyen Kastamonu Üniversitesi ve diğer paydaşlara teşekkür eden Haberal, bölgenin doğal ve kültürel değerlerini turizme kazandırmak için çalışmalarına aralıksız devam edecektir.
