Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Samet Özer, yaz aylarında bebekler ve çocukların sıhhatini olumsuz etkileyen ishal konusunda bilgi verdi.
Aşırı sıcaklar nedeniyle yaz aylarında yiyeceklerin ve içeceklerin bozulması daha süratli gerçekleşiyor. Bu aylarda içme suyu kaynaklarının kirlenme ihtimali yükselirken, yıkanmamış meyve ve sebzelerin bağırsak enfeksiyonu hastalıklarına yol açma riski de artıyor. Bilhassa çocuklarda yaz ishali olaylarına son periyotta sık rastlanıyor.
İshalle birlikte bedende değerli ölçüde su ve değişken elektrolit kaybı nedeniyle ortaya çıkan dehidratasyon, bebeklerde ve küçük çocuklarda tehlikeli sonuçlara yol açabiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Sıhhati ve Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Samet Özer, yaz aylarında bebekler ve çocukların sıhhatini olumsuz etkileyen ishal konusunda bilgi verdi.
Bebeklerde hayati riske yol açabilir
İshal dünyada her yıl yaklaşık 1,7 milyar hadise ile bebek ölümlerinin en sık üçüncü nedenidir. 2019 yılında, 5 yaşın altındaki çocuklarda, çoğunlukla gelişmekte olan ülkelerde 370 bin ishal kaynaklı vefat meydana gelmiştir. Öte yandan gelişmiş ülkelerde ise oral rehidratasyon solüsyonlarının kullanımı, son 20 yılda bu mevt oranını büyük ölçüde geriletmiştir. Çocuklarda ishal çoğunlukla viral gastroenteritten kaynaklanır. Bu rahatsızlık bulaşıcıdır ve şahıstan bireye geçebilmektedir. Bebek ve küçük çocukların dışkıları yumuşak, halli ve katıysa bu ishal değildir. Anne sütüyle beslenen bebekler hardal sarısı renginde, yumuşak ve sulu dışkı yapabilmektedir. Bu da ishal olarak tanımlanmamaktadır.
Rotavirüs aşısı uygulanmalı
İshal, kirlenmiş su kaynaklarıyla yayılan bir dizi bakteriyel, viral ve parazitik organizmanın neden olduğu enfeksiyonlar sonucu ortaya çıkmaktadır. 5 yaşın altındaki çocuklarda en sık görülen viral patojenler rotavirüs, norovirüs, adenovirüs ve astrovirüstür. Bunlardan rotavirüs kolay bulaşabilmesi nedeni ile en sık görülenidir. Rotavirüs enfeksiyonuna karşı aşı geliştirilmiş olması enfeksiyon denetimi açısından en kıymetli korunma yolu olarak görülmektedir. Tüm bebekler birinci 6 ay içinde iki doz formunda ağız yoluyla uygulanan rotavirüs aşısını olmalıdır. Bakteriyel patojenler ortasında escherichia coli, salmonella spp., shigella spp. ve campylobacter spp. yer alırken, parazitik patojenler ortasında cryptosporidium, giardia ve entamoeba spp. bulunur. E. coli, salmonella ve shigella üzere bakteriyel patojenler 6-10 yaş kümesindeki çocukları etkilemektedir.
Kişisel hijyen kurallarına uyulmalı
İshalin eşlik ettiği hastalıklar, makus şahsî hijyenle daha da artarak şahıstan bireye de yayılabilmektedir. Hijyenik olmayan şartlarda hazırlanan yahut saklanan yiyecekler ve içecekler de ishalin bir öbür değerli nedenidir. Meskenlerde kullanılan suyun hijyenik olmayan biçimde depolanması ve kullanılması da değerli bir risktir. Kirli sulardan elde edilen balık ve deniz eserleri de hastalığa önemli katkısı olmaktadır. Ayrıyeten hayvan dışkıları da ishale neden olabilen mikroorganizmalar barındırmaktadır. Küçük çocuk ve bebeklerin bu kirli alanlarla teması ishale neden olabilmektedir. Bir öteki kıymetli bulaş yolu ise bilhassa yaz aylarında kullanımı artan toplu kullanılan havuzlardır.
Buzdolaplarına dikkat!
Buzdolaplarındaki sıcaklık çoklukla sıfır ile beş santigrat derece ortasında değişmektedir. Aşikâr bir ısı derecesi bakterinin üremesini değerli ölçüde engellemektedir. Fakat, escherichia coli, staphylococcus aureus ve tifo basili üzere birtakım bakteriler etkin kalmaktadır. Besinlerin bozulması bakterilerin çoğalması manasına gelmektedir. Çok sık olmasa da buzdolaplarında çiğ ve pişmiş besinlerin bir ortada yakın bulunması bozulmaya neden olabilmektedir.
İshalin belirtileri önemli
İshal olan çocuklarda dışkıdaki değişimle birlikte karın ağrısı, aralıklı kusma, yüksek ateş, iştahsızlık ve halsizlik, çok sıvı kaybı belirtileri görülebilmektedir.
Susuzluk ölümcül olabilir
Bu evrede bebek ve çocukların susuz kalıp kalmadığını anlamak kıymetlidir.
Ağız, lisan ve dudaklarda kuruluk, çökük gözler, isteksiz yahut hudutlu davranışlar, ağlarken daha az gözyaşı dökmek, olağandan daha az ıslak bez, cilt esnekliğinin kaybı, kalp suratının artmış olması, uykuya meyilli olmak, şiddetli dehidratasyon tıbbi acil bir durumdur ve ölümcül olabilmektedir. Bu durumdaki bebek ve çocuklar için acil tıbbi yardım alınmalıdır.
İshal varsa vakit kaybedilmemeli
İshalden etkilenen bebek ve çocukların susuz kalmaması için bol sıvı tüketmesi hayati kıymet taşımaktadır. İshal kelam konusu ise anne ve babalar birinci olarak bol su yahut kendi hazırladıkları oral rehidratasyon solüsyonlarını içirebilirler. Şayet tablo giderek ağırlaşıyorsa hiç vakit kaybetmeden çocukların tedavi için çabucak hastaneye götürülmesi önemli kıymet taşımaktadır. İshal olan çocuklar, kusma, ağız kuruluğu, göz çukurlarında çökme, cilt elastikiyetinde azalma, susuzluk, uzuvlarda soğukluk ve ateş üzere belirtiler gösterdiğinde çabucak düz bir tabana yatırılmalı ve en yakın sıhhat merkezine başvurmalı ya da sıhhat takımlarının gelmesi beklenmelidir.
Anlık Sivas Haber
