Sosyal medyada süratle yayılan “öz tanı” görüntüleri, dikkat dağınıklığı ve odaklanma sorunu yaşayan birçok kişiyi DEHB hastası olduğuna inandırıyor. Psikiyatrist Uzm. Dr. Fatma Arkaz, “Bu belirtiler ağır gerilim ve dijital dikkat yorgunluğu nedeniyle de ortaya çıkabilir, teşhis süreci sırf uzmanlar tarafından yapılmalıdır” dedi.
Dijital çağ ile birlikte farkındalık artışı sağlanırken, tıpkı vakitte yanlış algıların da güçlenebildiği belirtiliyor. Toplumsal medya platformlarında milyonlarca izlenen öz teşhis görüntüleri, bilhassa genç yetişkinler ortasında DEHB belirtilerine sahip olduğu fikrinin yaygınlaşmasına sebep oluyor. Lakin dikkat dağınıklığı, odaklanma sorunu ve zihinsel yorgunluk üzere günlük hayatta sık görülen problemlerin DEHB ile karıştırılması hem bireyleri hem de ruh sıhhati hizmetlerini yanlış yönlendirebiliyor.
Memorial Antalya Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Uzm. Dr. Fatma Arkaz, sosyal medyada süratle yayılan öz teşhis eğilimlerinin risklerine dikkat çekti. Arkaz, “DEHB belirtileri ortasında unutkanlık, tertip zahmeti, erteleme davranışı ve dürtüsellik üzere faktörler yer alır. Lakin bu belirtiler ağır gerilim, uykusuzluk ve dijital dikkat yorgunluğu üzere öteki birçok durumda da süreksiz olarak gözlemlenebilir” dedi.
Dijital dikkat yorgunluğunun da odaklanma mühletini kısalttığını belirten Arkaz, klinik tabloyla günlük hayattaki dikkat sıkıntılarının sık sık karıştırıldığına şu halde vurgu yaptı: “Uyaran fazlalığı ve çoklu ekran kullanımı da odaklanmayı zorlaştırır. Bu belirtiler, kalıcı bir bozukluk yerine çevresel faktörlerin sonucunda gelişen süreksiz reaksiyonlar olabilir. Klinik tabloyla günlük hayattaki dikkat dağınıklığının karıştırılması, hem yanlış teşhislere hem de tedavi süreçlerinin sekteye uğramasına sebebiyet verebilir.”
Klinik DEHB belirtileri
Dr. Arkaz, klinik DEHB belirtilerini şöyle sıraladı: “Kolayca dikkati dağılma, insanların söylediklerini dinlemekte yahut talimatları takip etmekte zorlanma, günlük işleri unutma (örneğin diş fırçalamak, çorap giymek), hiperaktif ve dürtüsel davranışlar.”
Arkaz, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerine ise “yüksek güç, kıpırdanma, gürültülü konuşma, huzursuzluk, sırasını beklemekte zorlanma yahut konuşmaları bölme” örneklerini verdi.
Yanlış ilaç beklentisi riske neden oluyor
Yanlış teşhislerin beraberinde ilaç kullanımı beklentisini de artırdığına işaret eden Arkaz, “DEHB tedavisinde kullanılan uyarıcı ilaçlar, kimi bireyler tarafından odak artırıcı performans hapı olarak algılanabiliyor. Bu da ilacın berbata kullanım riskini artırır. Meğer bu ilaçlar fakat gerçek teşhis almış bireylerde, hakikat doz ve takip ile yararlıdır. Gereksiz ya da yanlış kullanım ruhsal dengeyi bozabilir, bağımlılık riski neden olabilir” diye konuştu.
Profesyonel takviye vurgusu
DEHB teşhisinin lakin çocukluktan itibaren bireyin birçok alandaki fonksiyonelliğini uzun vadeli olarak etkileyen belirtilerle konulabileceğini belirten Arkaz, toplumsal medyanın sağladığı görünürlüğün tek başına teşhis koyma aracı olmadığını şu formda hatırlattı: “Sosyal medya sayesinde kimi bireyler birinci kere kendini anlaşıldığını hissedebilir ve bu değerlidir. Lakin teşhis koyma süreci sırf algoritmalara değil, ruh sıhhati profesyonellerine bırakılmalıdır. Bireyler, dikkat ve odak sıkıntılarının ömür kalitesini önemli halde etkilemeye başladığını fark ettiklerinde kesinlikle bir psikiyatri uzmanına başvurmalıdır.”
Anlık Sivas Haber
