Türkiye’nin tamamının sarsıntı tehlikesi altında olduğunu belirten uzmanlar, “Büyük zelzeleler yeniden olacak, hazırlıklı olmak zorundayız. Türkiye’de zelzeleden etkilenmeyecek hiçbir yerleşim alanı yok” ihtarında bulundu.
Kocaeli’nin İzmit ilçesinde sarsıntı söyleşisi düzenlendi. Söyleşiye katılan Prof. Dr. Şükrü Ersoy ve Doç. Dr. Özkan Cindoruk, 1999 Kocaeli Depremi’nden bu yana geçen müddette atılan adımları, eksiklikleri ve gelecekte yaşanabilecek riskleri kıymetlendirdi. Uzmanlar, “Türkiye’de sarsıntıdan etkilenmeyecek hiçbir yerleşim alanı yok. Büyük sarsıntılar tekrar olacak, hazırlıklı olmak zorundayız” ihtarında bulunarak, afet kültürünün geliştirilmesi, zemin-yapı ahenginin sağlanması ve kentlerin dirençli hale getirilmesinin hayati değer taşıdığını vurguladı.
“Her küçük sarsıntıda bile ne yapacağımızı tartışıyoruz”
Toplumun afet kültüründen mahrum olduğunu belirten Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “Her sarsıntıdan sonra yapılması gerekenleri sık sık konuşuyoruz. Nedeni şu, Türk insanında dayanışma kültürü var fakat şimdi afet kültürü yok. Afet kültürü olmadığı için her küçük zelzelede bile ne yapacağımızı tartışıyoruz. Gelecek kuşağa ne yapacaklarını öğretmeli, yapılarımızı da buna nazaran güçlendirmeliyiz. Türkiye güçlü bir ülke. Yasalar konusunda çok şey yapıldı. Ancak 2023 sarsıntıları, yapılanların kâfi olmadığını gösterdi. Daha dirençli kentler kurmamız şart” tabirlerine yerdi.
“Bir binanın sağlamlığından emin olmadan, çök-kapan-tutun hareketi yapmanın manası yok”
Batı Anadolu’da zelzeleler olabileceğini tabir eden Prof. Dr. Ersoy, “1970’ten beri Batı Anadolu’da zelzele olmuyor. En son Gediz zelzelesi vardı. Balıkesir zelzelesi beklenebilecek bir sarsıntıydı. Büyük yıkım olmadı ancak metruk binalar yıkıldı lakin Sındırgı zelzelesi tek olmayacak bundan sonra da Batı Anadolu’da sarsıntılar olabilir. Bir binanın sağlamlığından emin olmadan çök-kapan-tutun hareketi yapmanın manası yok. Yönetmeliğe uygun ve kaliteli materyal kullanılırsa köy konutları bile yıkılmaz” diye konuştu.
“Türkiye’de zelzeleden etkilenmeyecek hiçbir yerleşim alanı yok”
Türkiye’nin her bölgesinin zelzeleye karşı riskli olduğunu tabir eden Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “Türkiye’de zelzeleden etkilenmeyecek hiçbir yerleşim alanı yok. Münasebetiyle gelecekte yeniden büyük zelzeleler meydana gelecek. Birinin çıkıp büyük bir zelzele olmayacak demesini beklemek hayal. Yeni zelzelelere hazırlanmamız gerekiyor. Bu korkulacak bir durum değil. Afet kültürünü geliştirdiğimiz vakit, yapılarımızı güçlü yaptığımız vakit rastgele bir ziyan olmayacaktır” sözlerini kullandı.
“Ne söylediysem hepsi çıktı, biz kahin miyiz?”
Deprem ikazlarının hepsinin gerçekleştiğini tabir eden Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “Ne söylediysem hepsi çıktı, biz kahin miyiz? Hayır. Oranın kaç yüzyıldır sarsıntı oluşturmadığı bilinen bir gerçekti. 2023 sarsıntılarına ‘yüzyılın depremi’ diyorlar, yanlış. Son bin yılın en değerli yıkımı, dünyanın hiçbir yerinde 11 ili yıkan bir afete müdahale etmek çok kolay değil. Bu bakımdan Türkiye’yi küçümsemeyelim; eksikler yok mu? Binlerce eksik var ancak kendi gücümüzü de yok saymayalım. Olağan kaidelerde Hatay’da, Maraş’ta sarsıntı olsaydı etraf vilayetlerden beşerler gelecekti lakin oralar da yıkıldı. Ben bu işlerle hâlâ uğraştığımıza inanamıyorum. Biz güçlü bir ülkeyiz, insanlarımız da o denli; biz bu işin üstesinden geliriz. Niçin gelemiyoruz, bunu anlamış değilim. Sel yatağına mesken yapıyoruz, heyelanın altına mesken yapıyoruz, sarsıntı bölgesine konut yapıyoruz; bunların yerleri muhakkak ancak bir türlü buna ait hayat biçimini geliştiremiyoruz. Felaketin, senaryonun en berbatı konuşulur. Marmara’da 7’den büyük bir sarsıntı her an olabilir. Üstelik biz Marmara Denizi’nin içinden geçen Kuzey Anadolu fayının kuzey kolunu konuşuyoruz, güneyi kimse konuşmuyor. Güney’de de 7’ye varan sarsıntılar olabilir” tabirlerini kullandı.
Doğu Marmara’yı işaret etti: “Zemin açısından büyük hasarlar oluşturacak nitelikteki bir bölge”
Doğu Marmara’da beklenen bir sarsıntıda tabandan kaynaklı büyük hasarlar oluşabileceğini söz eden Doç. Dr. Özkan Cindoruk, “1999 zelzelesinden sonra Kocaeli’nde tedbirler almaya çalıştık lakin kâfi tedbirler alınmadı. En azından şunu öğrenmiş olduk; Kocaeli bölgesi zelzelede yer açısından büyük hasarlar oluşturacak nitelikteki bir bölge. Jeolojik ortam olarak tanımladığımız, yerlerin özellikleri olarak tanımladığımız ve fayın aktivitesinin en büyük yansımasının olduğu bölge olarak değerlendirdiğimiz alan olduğu için burada bunlarla karşı karşıya kalacağımızı en azından öğrendik” dedi.
“Zemin-yapı ilgisi gereğince dikkate alınmadı”
Türkiye’nin yapı üretimi noktasında kâfi seviyede olmadığını söyleyen Cindoruk, “Yeterli adımlar atıldı mı? Aslında planlamaya dönük birtakım şeyler yaptık lakin bilhassa zemin-yapı ilgisine dönük değerlendirmeleri yaptık fakat kâfi değil. Kentsel dönüşüm olarak tanımlanan ya da binaların, yapıların yenilenmesi, planlamanın tekrar ele alınması, ona nazaran yapı ve yerleşim planlaması ve yapı üretimi kavramını bir noktaya getirdik lakin kâfi seviyeye ulaşamadık. Lakin bu bir dezavantaj değil. Bunlardan aslında bir yol çizip daha âlâ şeyler, daha planlı, daha dirençli kentler yapabiliriz. Natürel yer ve yapı durumunu değiştirmedi. Aslında yeri değiştirme imkanı yok. Yerin özellikleri muhakkak; yerle ilgili parametreleri ortaya koyabiliyoruz lakin o yere uygun yapıyı üretme konusunda biraz daha ileri adım attık. Yere uygun yapı, tabana etütlerinin ciddiyetinin anlaşılması ve buna bağlı olarak yapı boyutlarının belirlenmesiyle ilgili adımlarımız oldu. Kâfi mi? Maalesef kâfi değil. Bu eksiklikleri tekrar kıymetlendirmemiz, ele almamız gerekiyor” dedi.
“Yer yer tsunami gibisi hareketlerin olma mümkünlüğü yüksek”
Marmara Denizi’nde deniz içindeki fayların aktivitesine bağlı olarak kıyı bölgelerinde su baskını gibisi, yer yer tsunami gibisi hareketlerin olabileceğini söyleyen Doç. Dr. Özkan Cindoruk, “Okyanusta olan zelzeleler üzere şiddetli bir tsunamiden bahsetmek mümkün değil ancak bilhassa deniz içerisindeki fayların aktivitesine bağlı olarak kıyı bölgelerinde bir su baskını gibisi, yer yer tsunami gibisi hareketlerin olma mümkünlüğü yüksek, onu söyleyebilirim. Marmara Denizi’nde olan bir sarsıntıda bu tesirleri görebiliriz. Bunlarla ilgili tedbirler ve değerlendirmeleri almamız gerekiyor. Tarihî zelzelelerde emsal kayıtlar olmuştur. Bununla ilgili değerlendirmeler var. Bu hususla ilgili Kocaeli Üniversitesi’nde çalışan birçok öğretim üyesi arkadaşımız var, onları ele almak gerekiyor” sözlerini kullandı.
Anlık Sivas Haber
